Renovatieverplichtingen en EPC: the road to 2050

• 15-09-2023


• Joris Bracke


• 0 Comments

• Blogposts
  Algemeen
  

Vanuit Europa wordt via de EPBD-richtlijn de richting aangegeven richting 2050: een (bijna-)energieneutraal gebouwenpark en voor openbare gebouwen wordt zelfs 2045 nagestreefd. De bedoeling is om tegen die tijd minder energieverbruik, uitstoot van schadelijke gassen en verbruik van fossiele brandstoffen sterk te reduceren. Woningen en niet-residentiële units en gebouwen worden nu via de vergunning en de EPB-regelgeving reeds verplicht om een lager energieverbruik te betrachten, maar dit is onvoldoende om het volledige gebouwenpark tegen 2050 energieneutraal te maken. Daarom worden nu geleidelijk renovatieverplichtingen opgelegd bij verkoop of vervreemding van onroerende goederen.

Nu de renovatieverplichtingen voor niet-residentiële kleine units (2022), grote gebouwen (2023) en residentiële woningen (2023) elkaar in hoog tempo opvolgen, valt ook het grote belang van EPC (energieprestatiecertificaten) op.

We lijsten de belangrijkste verplichtingen op en geven enkele tips mee om te kunnen voldoen. Waar wil Europa landen tegen 2050? Wat kan je al doen als je een woning of niet-residentieel pand koopt?

EPC: het instrument voor de renovatieverplichting

Bij verhuur of verkoop van een pand, woning, niet-residentiële (kleine) unit is er wettelijk een EPC vereist bij de notariële akte. Dit EPC geeft sinds 2019 een label aan en tegen 2050 is het streefdoel een label A of A+. Een label F is heel slecht, vandaag scoort een gemiddelde Vlaamse woning een label D. Ook wordt er een analyse gemaakt door de energiedeskundige van de reeds behaalde doelstellingen op andere vlakken (zoals voldoende isolatie, energiezuinige verwarmingstechnieken, e.a.).

Het residentieel EPC is ook altijd zichtbaar in de woningpas (https://woningpas.vlaanderen.be/) voor de eigenaar van een woning. Voor niet-residentiële gebouwen is binnenkort ook de gebouwenpas beschikbaar, waarin informatie wordt verzameld of bijgehouden over het onroerend goed.

In de woningpas is een tool beschikbaar om te testen hoe u tot een label A kan komen op basis van de beschikbare EPC-gegevens. Zo kan u bepaalde maatregelen al aftoetsen en onderzoeken wat voor een specifieke woning het meest interessant is. Het is vandaag ook mogelijk om als eigenaar een externe tijdelijk toegang te geven tot uw woningpas, zo kunnen gegevens afgestemd worden.

Er zijn vandaag verschillende types EPC. Of u er één nodig heeft en wanneer vindt u terug op de EPC-wegwijzer: https://www.energiesparen.be/welkom-bij-de-epc-wegwijzer

Doelstelling tegen 2050 voor residentieel én niet-residentieel

Er wordt gestreefd naar een (bijna)energieneutraal gebouwenpark tegen het jaar 2050. Dit geldt bijgevolg voor zowel woningen, kantoren, ziekenhuizen, enz. De doelstelling stemt overeen met een hedendaagse grondige verbouwing of nieuwbouwwoning (sinds 2015).

De energiedoelstelling beoogt 2 pistes om te voldoen aan tegen 2050:

• Piste 1: voldoende isoleren en een energie-efficiënte verwarmingsinstallatie
  • dak, vloer, muren: U-waarde maximaal 0,24 W/(m²K)
  • beglazing: U-waarde maximaal 1,0 W/(m²K)
  • vensters (combinatie van profielen en glas): Uw-waarde maximaal 1,50 W/(m²K)
  • energie-efficiënte verwarmingsinstallatie: dit kan één of een combinatie zijn van
    • Warmtepomp
    • Condenserende ketel
    • Micro-WKK
    • Warmtenet
    • Decentrale toestellen (max. vermogen 15 W/m²)
• Piste 2:
  • op het EPC staat een label A, of
  • een max. EPC-score van 100 kWh/m², of
  • een EPB-aangifte met max. E60 (bij nieuwbouw of ingrijpend energetische renovatie)

Momenteel is er nog geen verplichting om tegen 2050 aan de energiedoelstelling te beantwoorden, maar het blijkt dat woningen die een laag label scoren vaak minder interessant worden op de vastgoedmarkt. Als er renovatie nodig is, kan het raadzaam zijn om nu reeds werk te maken van de energiedoelstellingen.

Vanaf 1 januari 2023 komt er een verplichting voor kopers van een woning om binnen 5 jaar na overdracht de woning te renoveren tot ze een minimum label D behalen.

https://www.energiesparen.be/renovatieverplichting-residenti%C3%ABle-gebouwen-2023

Huidige renovatieverplichting niet-residentieel (aankoop vanaf 1/1/2022)

Vanaf 1 januari 2022 geldt bij aankoop van een kleine niet-residentiële gebouweenheid (dus ook voor zelfstandig functionerende delen van een gebouw) een renovatieverplichting die moet voldaan zijn binnen 5 jaar na overdracht. Een kleine eenheid is max. 500 m² en functioneert zelfstandig (eigen toegang via openbare weg, circulatieruimte, erf of eigen afsluitbare toegang). Wanneer niet voldaan is na 5 jaar na overdracht, kan een boete opgelegd worden én moeten de maatregelen nog steeds voldaan worden.

Let ook op bij aankoop: als de vorige eigenaar de renovatieverplichting opgelegd kreeg bij akte en nadien opnieuw verkoopt, loopt de vorige termijn gewoon verder en kan u als eigenaar een kortere termijn dan 5 jaar opgelegd krijgen om te voldoen.

Volgende maatregelen worden opgelegd (en/en):

• Dakisolatie:
  • Als de R-waarde (warmteweerstand) < 0,75 m²K/W, dan moet er dakisolatie voorzien worden tot de U-waarde (thermische geleidbaarheid) max. 0,24 W/m²K bedraagt.
  • Er is een premie mogelijk (https://www.energiesparen.be/premie-voor-dak-of-zoldervloerisolatie-nietwoongebouwen-2021).
  • Voorbeeld: met 5cm rotswol haalt een dak een R-waarde van 0,75 m²K/W (of U = 1,33 W/m²K).
  • Voorbeeld: met 10cm PIR haalt een dak een R-waarde van 0,24 W/m²K (of R = 4,17 m²K/W).
• Vervangen enkele beglazing:
  • Als er enkel glas aanwezig is, moet deze verplicht vervangen worden door beglazing met max. Ug-waarde = 1,00 W/m²K (hedendaagse hoogrendementsbeglazing).
  • Er is een premie mogelijk (https://www.energiesparen.be/premie-voor-beglazing-nietwoongebouwen-2021).
  • Let op, dubbele beglazing hoeft (voorlopig) niet vervangen te worden. Als dit oude beglazing is of als er condens op de raamprofielen staat in koudere periodes, is het aangewezen om vervanging toch te overwegen.
• Vervangen oude verwarming:
  • Als de centrale opwekker voor ruimteverwarming ouder is dan 15 jaar, dan moet deze vervangen worden door een energie-efficiënte installatie.
  • Uitzondering: als kan aangetoond worden dat de opwekker voldoet aan de minimale installatie-eisen bij een renovatie (zie https://www.energiesparen.be/epb-pedia/installatie-eisen).
  • Als er aardgas in de straat ligt, mag een stookolieketel niet meer vervangen worden door een nieuwe stookolieketel.
  • Bij keuze voor een warmtepomp is een premie mogelijk: https://www.energiesparen.be/premie-voor-warmtepomp-nietwoongebouwen-2021.
• Koeling met hoge GWP (global warming potential):
  • Alle koelinstallaties ouder dan 15 jaar en gebruik makend van ozonafbrekende stoffen of koelmiddelen met een GWP-waarde ? 2500 moet vervangen worden door koelinstallaties die geen gebruik maken van schadelijke koelmiddelen.
• Minimaal label C (of beter) aantonen.

Voor grote niet-residentiële gebouwen gelden vanaf 1 januari 2023 eveneens bovenstaande verplichtingen. Bovendien zullen grote gebouwen en gebouweenheden (> 500 m²) extra moeten voldoen aan een minimaal aandeel hernieuwbare energie van min. 5% (via gebruik van warmtepompen, toepassing van zonne-energie, investering in participatieprojecten voor hernieuwbare energie, WKK, e.a.).

Lees de details en definities hier na: https://www.energiesparen.be/nr/definities.

Laat tijdig een nieuw EPC opmaken of u adviseren door een energiedeskundige om zeker te zijn dat de verplichtingen voldaan zijn.

Hoe doen we dat? Praktische tips

Denkt u na het lezen van de vereiste maatregelen “help…”? Geen nood, de renovatieverplichtingen die opgelegd worden vanaf 2022 zijn zeker niet streng. Uiteraard zijn er investeringen nodig om te kunnen voldoen, maar als we dit vergelijken met de gemiddelde labels van woningen en niet-residentiële gebouwen dan lijkt dit zeker niet streng: het gemiddelde label van een woning in Vlaanderen is label D. Maar slechts 4% van de Vlaamse woningen voldoet reeds aan een A-label, wat aantoont dat er nog een lange weg te gaan is.

Voor niet-residentiële units is vaak een label C reeds behaald als de overige renovatieverplichtingen voldaan zijn (dakisolatie, enkel glas, verwarming, enz.).

Enkele praktische tips:

• Koopt u of verhuurt u? Denk na over mogelijke ingrepen die het gebruikscomfort kunnen verhogen en het energieverbruik verlagen:
  • Enkele of oude beglazing alvast vervangen door hoogrendementsbeglazing (Ug ? 1,00 W/m²K).
  • Is de verwarmingsinstallatie verouderd? Denk na over energie-efficiënte verwarmingsinstallaties (zoals een warmtepomp, kan er alvast vloerverwarming/muurverwarming voorzien worden, enz.). Vermijd stookolie, ook in nieuwe installaties en weet dat ook aardgas geleidelijk uit de markt zal verdwijnen (in nieuwbouw vanaf 2026 verboden om gasinstallaties te plaatsen).
  • Ook installaties voor de aanmaak van sanitair warm water kunnen energieverslindend zijn, een installatie die verwarming en warm water combineren zijn vaak energie-efficiënter. Bij lange afstanden tot de kranen, kan u overwegen om een efficiënte mini-opwekker in de keuken te voorzien. Gebruikt u veel warm water? Dan is een warmtepompboiler misschien een goede keuze.
  • Isoleer waar mogelijk binnen uw budget en streef alvast naar een U-waarde van 0,24 W/m²K (= 10-12cm PUR/PIR of 15-18cm glaswol/rotswol of 12-15cm EPS).
    • Dakisolatie houdt de meeste warmte binnen. Dakisolatie geen optie? Ook de zoldervloer kan geïsoleerd worden.
    • Muurisolatie in gevels wordt best aan de buitenzijde voorzien om vochtproblemen te vermijden.
    • Vloerisolatie is niet altijd mogelijk en vaak zelfs moeilijk door verhoging van vloerpassen, nieuwe deurdorpels enz. Bij aanwezigheid van onderliggende kelders kan er isolatie onder de vloer aangebracht worden.
  • Gaat u isoleren? Denk ook zeker aan ventilatie om vocht en dampen en onaangename geuren naar buiten te kunnen ventileren 24/24 en 7/7. Een raam openzetten is onvoldoende in goed geïsoleerde woningen om dit te bereiken.
  • Eventueel kan u, indien er nog budget over is, overwegen om zonne-energie te installeren of PV-panelen te plaatsen. In combinatie met een batterij, een weldoordachte keuze van de oriëntatie en ligging van de panelen, kan u uw energieproductie afstemmen op uw verbruik. Ook een elektrische wagen kan dienen als “batterij”.
• En tot slot: lees het EPC door dat u ontvangt bij verhuur of verkoop, hierin staan tips hoe het energieverbruik en label specifiek voor uw pand kan verbeteren.